URDU NAATINDA KADIN ŞAİRLERİN YERİ

Özet

Hz. Peygamber’e naat söyleyen şairlerin büyük bir çoğunluğu erkek olsa da kadın şairler de bu konuya ilgisiz kalmamışlardır. Özellikle Urdu şiirinde erkek şairlerin müstakil naat eserleri çok sayıda olmasına karşın bu alanda müstakil eser vermiş kadın şairlerin müstakil naat eserleri de bu edebiyatın hatırı sayılır bir parçasını oluşturmaktadır.  Peygamber Efendimiz’e ilk naat söyleyen kadının daha dünyaya teşrif etmeden önce annesi Hz. Amine olduğu bilgisine çeşitli kaynaklarda rastlamak mümkündür. Hz. Amine’den sonra Halime Saadiye’nin yazdığı birkaç şiir de ilk naat örnekleri arasında yerini alır. Yine Medine’ye hicretinde Ümmü Mabed’in söylediği nesir de baştan sona Peygamber övgüsüyle dolu olduğu için ilk naat örneklerinden sayılabilir. Peygamberimizin vefatından sonra Hz. Safiye, Hz. Atika’nın söylediği kısa mersiyeler de naat olarak kabul edilmektedir. Sahabilerden sonra Saduna binti İsam ve Nihani isimli iki kadın şairin adı naat alanında öne çıkmaktadır. Arap edebiyatında başlayan naat geleneği zamanla Fars, Türk ve Urdu edebiyatında da hızla yaygınlaşmıştır. Kadın şairlerin müstakil naat eserleri oluşu Urdu edebiyatını bu alanda ayrıcalıklı kılmaktadır. Öte yandan Muhammed Cemil Ahmed,  Urdu edebiyatında müstakil naat eseri bulunan kadın şairlerin yanısıra diğer alanlarda şiir söyleyip naat da söyleyen binlerce kadından bahsetmektedir. Bu da Urdu kadın şairlerinin naat konusuna çok ilgi gösterdiklerinin açık delilidir. Urdu kadın naat şairleri hakkındaki ilk kaynak Muhammed Cemil Ahmed’in “Tezkire-i Şairat-ı Urdu” isimli eseridir. Ahmed, bu kitabında Urdu kadın şairlerinden bahsederken onların naatlarına da kısmen yer vermiştir. Bu kaynağa göre Timur hanedanından Keyfi, İsmet, Navab Ahtar Afitab Begum, Haydar Begum, Kamer Begum, Muhammad Afzal Begum Uruc, Sipehrârâ Rabia Hatun Pinhan, Serdar Haydarabadi, Cemalu’n-Nisa Begum, Selma Seyyidah Haydarabadi, Şemim Calendheri ve Amina Hatun İffet Muzaffar Nagri şiirleri naat unsurlarıyla dolu olan kadın şairlerdendir. Bu şairlerden Keyfi ve Navab Ahtar Mahal, ünlü Fars şairi Kutsi’nin naatını tazmin etmişlerdir. Begum Afzal’ın Tamir-i Harem, Pinhan’ın Leyletu’l-Mirac, Şemim Calendheri’nin Miladu’n-Nebi adlı naatları edebi açıdan oldukça kıymetli naatlardır. Zahide’nin şiir kitabı Firdevs-i Tahayyül ‘de diğer şiirlerin yanı sıra naatlar da vardır. Bunlardan Bibi Amina ki Bister-i Marg adlı şiiri annesi Hz. Amine’nin dilinden peygamberimize övgüler çok etkileyicidir. Keder ifadelerinin yanı sıra evladının çocukluk dönemine ait sıfatlar ve özellikler de şiirin duygu yoğunluğunu artıran unsurlardandır. Ziynet Bibi Mahbub’un Gulben-i Naat  adlı eseri Urdu şiirinde ilk müstakil naat eseridir. Çalışmamızda Urdu naatında müstakil eser vermiş ya da bu alanın gelişimine önemli katkılar sağlamış kadın şairlerin, naatlarından örnekler verilerek şiirlerin sanatsal özellikleri ele alınmıştır.