KÜLTÜREL DEĞİŞİM ARAŞTIRMALARINDA METODOLOJİK ÇEŞİTLİLİK: TÜRKİYE VE KÜRESEL ÖRNEKLER ÜZERİNDEN KARŞILAŞTIRMALI BİR ANALİZ


DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.15737335Anahtar Kelimeler:
Kültürel Değişim, Nitel Yöntemler, Dijital Etnografi, Etnografi, Görsel Analiz, Yapay Zekâ Destekli AnalizÖzet
Bu çalışma, 2014-2024 yılları arasında küresel ölçekte sosyal medya, yapay zekâ ve göç dinamiklerinin kültürel dönüşümlerdeki artan etkisi nedeniyle metodolojik yaklaşımların revizyonunu zorunlu kılan bir bağlamda, nitel yöntemlerle kültürel değişimi inceleyen 65 araştırmayı sistematik bir derleme ile analiz etmektedir. Türkiye özelinde, Osmanlı'dan günümüze uzanan tarihsel kırılmalar, neoliberal kentleşme politikaları, Suriyeli mülteci entegrasyonu ve iklim krizinin çok katmanlı etkileri, kültürel değişim çalışmalarına teorik ve metodolojik bir zenginlik katmaktadır. Araştırma, katılımcı gözlem, derinlemesine mülakat, söylem analizi, netnografi, görsel analiz ve yapay zekâ destekli nitel yöntemleri içeren çalışmaları NVivo yazılımıyla tematik içerik analizine tabi tutmuştur. Bulgular, dört ana temada yapılandırılmıştır: (1) Mikro düzeyde içgörü sağlayan geleneksel etnografik yöntemler, (2) dijital pratikleri görünür kılan dijital/netnografik teknikler, (3) sembolik ve tarihsel katmanları çözümleyen görsel analizler, (4) geniş veri setlerinden sistematik sonuçlar üreten yapay zekâ uygulamaları. Çalışma, kültürel değişimin karmaşıklığını anlamak için disiplinlerarası iş birliği, etik duyarlılık ve çoklu metodolojik entegrasyonun kritik olduğunu vurgulayarak, gelecek araştırmalara yönelik kavramsal ve yöntemsel bir çerçeve sunmaktadır.
Referanslar
Ağca-Varoğlu, F. G., Çoban, B., Bingöl, M., Karakurt, Z., Kılıç, G., Kaplaner, N., & Zengin, S. (2022). Fragments of everyday life in a pandemic: Autoethnographic reflections of young women from Eastern and Southeastern Turkey. Fe Dergi, 14(1), 50–63. https://doi.org/10.46655/federgi.1050366
Alejandro, A., & Zhao, L. (2023). Multi-Method Qualitative Text and Discourse Analysis: A Methodological Framework. Qualitative Inquiry, 30(6), 461-473. https://doi.org/10.1177/10778004231184421 (Original work published 2024)
Appadurai, A. (2005). Modernity at Large: Cultural Dimensions of Globalization. University of Minnesota Press.
Arda, B. (2015). The construction of a new sociality through social media: The case of the Gezi uprising in Turkey. Conjunctions Transdisciplinary Journal of Cultural Participation, 2(1), 73–99. https://doi.org/10.7146/tjcp.v2i1.22271
Assmann, J. (2011). Cultural Memory and Early Civilization: Writing, Remembrance, and Political Imagination. Cambridge University Press.
Bakırcı, M. (2020). Üç nesilde dinî ve kültürel değişim. Tevilat, 1(1), 155–186. https://doi.org/10.5281/zenodo.4414832
Berkes, N. (1998). The Development of Secularism in Turkey. Routledge.
Bhabha, H. K. (1994). The Location of Culture. Routledge.
Bilgin Çalkaya, G., Güleç, B., & Köker, N. E. (2021). Sanal toplulukların kültürel yapısı: Netnografik bir analiz. In K. H. Derin (Ed.), Sosyo-politik konulara aktüel yaklaşımlar (ss. 133–180). İKSAD Publishing House.
Brinkerhoff, J. M. (2009). Digital diasporas: Identity and transnational engagement. Cambridge University Press.
Brokalaki, Z., & Comunian, R. (2021). Beyond the hype. City, 25(3-4), 396–418. https://doi.org/10.1080/13604813.2021.1935766
Brown, V., Larasati, R., Third, A., & Farrell, T. (2024). A qualitative study on cultural hegemony and the impacts of AI. Proceedings of the AIES Conference/ACM Digital Library.
Charmaz, K. (2014). Constructing Grounded Theory (2nd ed.). SAGE.
Chick, G. (1997). Cultural complexity: The concept and its measurement. Cross-Cultural Research, 31(4), 275–307. https://doi.org/10.1177/106939719703100401
De Certeau, M. (2009). Gündelik hayatın keşfi I: Eylem, uygulama, üretim sanatları (L. A. Özcan, Çev.). Dost Kitabevi.
Demir, G. (2024). Dijital ortamda kültürel inşa: “Pir Yolu” forum üzerine etnografik bir inceleme. Kültür ve İletişim, 27(54), 377–406. https://doi.org/10.18691/kulturveiletisim.1471555
Denzin, N. K., & Lincoln, Y. S. (2017). The SAGE handbook of qualitative research (5. bs.). SAGE.
Erll, A. (2014). Memory in Culture. Palgrave Macmillan.
Evans, J. M. (2022). Exploring social media contexts for cultivating connected learning with Black youth in urban communities: The case of Dreamer Studio. Qualitative Sociology, 45(1), 105–129.
Flick, U. (2013). The SAGE handbook of qualitative data analysis. SAGE.
Garai, J., & Ku, H. B. (2024). Cultural adaptation in the era of climate change: An ethnographic study on the resilience of indigenous people at Chittagong Hill Tracts area in Bangladesh. Natural Hazards Research, 4(4), 643–652. https://doi.org/10.1016/j.nhres.2024.05.002
Gezen, M. C. (2021). Kültürel değişime bağlı gündelik yaşam izlerinin Fikret Mualla’nın sanatına etkisi. idil Sanat ve Dil Dergisi, 10(78), 189–200.
Göle, N. (1991). Modern mahrem: Medeniyet ve örtünme. Metis Yayınları.
Guetterman, T., Chang, T., DeJonckheere, M., Basu, T., Scruggs, E., & Vydiswaran, V. (2018). Augmenting qualitative text analysis with natural language processing: Methodological study. Journal of Medical Internet Research, 20(6), e231. https://doi.org/10.2196/jmir.9702
Hannerz, U. (1992). Cultural Complexity: Studies in the Social Organization of Meaning. Columbia University Press.
Harbor, L. C. (2018). Culture, capital, and community change: An ethnographic study of the impacts of tourism in Santiago Atitlán, Guatemala (Doktora tezi). ProQuest Dissertations & Theses.
Heinicker, P., Kienbaum, J., & Schneider, B. (2023). More than distant viewing: Qualitative views on machine learning as an automated analysis method in networked climate image communication. DHQ: Digital Humanities Quarterly, 17(1).
İnce, C. (2019). Spatial concentration of syrian immigrants in spatial dynamics and ethnocultural context in turkey. Mukaddi̇me. https://doi.org/10.19059/mukaddime.581028
Jiang, X., & Xiao, Z. (2024). “Struggling like fish out of water”: A qualitative case study of Chinese international students’ acculturative stress in the UK. Frontiers in Education, 9:1398937. https://doi.org/10.3389/feduc.2024.1398937
Kıray, M. B. (1999). Toplumsal Yapı ve Değişme. Bağlam Yayınları.
Kozinets, R. V. (2015). Netnography: Redefined (2nd ed.). SAGE.
Kozinets, R. V., Dolbec, P.-Y., & Earley, A. (2018). Netnographic analysis: Understanding culture through social media data. In U. Flick (Ed.), The SAGE Handbook of Qualitative Data Analysis (pp. 210–213). SAGE.
Kraidy, M. M. (2005). Cultural Hybridity and International Communication. In Hybridity, or the Cultural Logic of Globalization (pp. 1–14). Temple University Press. http://www.jstor.org/stable/j.ctt1bw1k8m.5
Liu, Z. (2021). Sociological perspectives on artificial intelligence: A typological reading. Sociology Compass, 15(3), Article e12851, 1–13. https://doi.org/10.1111/soc4.12851
Mardin, Ş. (1991). Türk Modernleşmesi. İletişim Yayınları.
Martinez Sainz, G., & Hanna, A. (2023). Youth digital activism, social media and human rights education: The Fridays for Future movement. Human Rights Education Review, 6(1), 1–15.
Mohammed, S. S. (2022). Brown boxes: An autoethnographic exploration of cultural identity and fluid positionality. Qualitative Inquiry, 28(8–9), 992–1002.
Mtuy, T. B., et al. (2022). The role of cultural safety and ethical space within postcolonial healthcare for Maasai in Tanzania. BMJ Global Health, 7(8).
Narlı, N. (2018). Life, Connectivity and Integration of Syrian Refugees in Turkey: Surviving through a Smartphone. Questions de communication, 33, 269-286. https://doi.org/10.4000/questionsdecommunication.12523
Nora, P. (1989). "Between Memory and History: Les Lieux de Mémoire". Representations, (26), 7-24.
O’Driscoll, A. (2021). Documenting the changing cultural values in TV advertising in Ireland from 1960s to 1980s. Journal of Historical Research in Marketing, 13(2), 210–229. https://doi.org/10.1080/17510694.2021.1878668
Ortner, S. B. (2006). Anthropology and social theory: Culture, power, and the acting subject. Duke University Press.
Pacheco, M. (2012). Learning in/through everyday resistance. Educational Researcher, 41(4), 121–132. https://doi.org/10.3102/0013189x12442982
Pink, S. (2009). Doing sensory ethnography. SAGE.
Pink, S. (2016). Digital Ethnography. SAGE.
Pink, S., Horst, H., Postill, J., Hjorth, L., Lewis, T., & Tacchi, J. (2016). Digital Ethnography: Principles and Practice. SAGE.
Rodríguez-Barcón, A., Calo, E., & Otero-Enríquez, R. (2018). Commercial gentrification in a medium-sized city: An ethnographic look at the transformation of the historic centre of A Coruña (Spain). Urbanities - Journal of Urban Ethnography, 8(1), 22–37.
Rose, G. (2016). Visual methodologies: An introduction to researching with visual materials (4. bs.). SAGE.
Saldaña, J. (2013). The coding manual for qualitative researchers (2. bs.). SAGE.
Savaş, H. (2020). Henri Lefebvre, Michel de Certeau ve Henri Bergson kuramları bağlamında Taksim Meydanı'nda mekânsal üretimin okunması (Tez No. 640751) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Scott, J. C. (1990). Domination and the Arts of Resistance: Hidden Transcripts. Yale University Press.
Sippola, M., Kingumets, J., & Tuhkanen, L. (2022). Social positioning and cultural capital: An ethnographic analysis of Estonian and Russian language social media discussion groups in Finland. International Journal of Intercultural Relations, 86, 110–121.
Taş, O., & Taş, T. (2015). Ankara’da sokak sanatı: Kent hakkı, protesto ve direniş. Mülkiye Dergisi, 39(2), 85–114.
Uluğ, Ö., & Acar, Y. (2018). ‘Names will never hurt us’: A qualitative exploration of çapulcu identity through the eyes of Gezi Park protesters. British Journal of Social Psychology, 58(3), 714–729. https://doi.org/10.1111/bjso.12305
Vatikiotis, P., & Yörük, Z. (2016). Gezi movement and the networked public sphere: A comparative analysis in global context. Social Media + Society, 2(3). https://doi.org/10.1177/2056305116662184
Waltermann, J., & Henkel, S. (2024). Beyond acceptance: An innovative methodological approach to unveil societal perspectives on autonomous vehicles. SSRN / ProQuest.
Willems, W. (2022). Beyond dramatic revolutions and grand rebellions. Communicare: Journal for Communication Studies in Africa, 29(sed-1), 1–17. https://doi.org/10.36615/jcsa.v29ised-1.1670
Williams, R. (2024). Paradigm shifts: Exploring AI's influence on qualitative inquiry and analysis. Frontiers in Research Metrics and Analytics, 9. https://doi.org/10.3389/frma.2024.1331589
Yurt, C., Türkmen, D., Günduru, B., Destici, O., & Aşıcı, B. (2020). Reading sociocultural contexts through photographs: A case study of women photographs, taken in the early Republic period of İzmir. Turkish Studies, 15(7), 3183–3199. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.45192
Zaltman, G., & Coulter, R. H. (1995). Seeing the voice of the customer: Metaphor-based advertising research. Journal of Advertising Research, 35(4), 35–51.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 NEW ERA INTERNATIONAL JOURNAL OF INTERDISCIPLINARY SOCIAL RESEARCHES

Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.