İRAN’DA MITRAIZM KAYA TAPINAK MIMARISI

Özet

Mitraizm, antik dünyanın dinlerinden biri olarak bilinir. Mitraizm’in kökenleri antik çağların inançları, kültür ve gizemlerinde yer almaktadır. Tarihsel belgeler, Mitraizm'in kökeni M.Ö. 1400 yıllarına ait olduğunu göstermektedir. Mitraizmin genel özellikleri, antik çağlarda doğudan batıya kadar farklı yerlerde Hindistan, İran, Anadolu ve Avrupa'da bulunmaktadır. Mitra'nın ismi antik Hint-İran mitolojisinde ışık tanrısı (Güneş-Tanrı) olarak bazı tarihi yazıtlarda geçmektedir. Ancak Mitraizm antik çağ dinleri arasında, antik İran'ın Zerdüşt öncesi dindir. Mitra'nın kökenleri hakkında bazı doktrinler bulunmaktadır. Bunların iyi tanımlanmış olanı, Zerdüştlükten gelen düalizm doktrinidir. Bu doktrine göre; dünya, iyi ilkeleri temsil eden Ahura Mazda ile kötü ilkelerin temsilcisi Ahriman arasındaki sürekli yaşanan bir savaş alanıdır. Işık ve gündüz iyilik gücü, karanlık ve gece dünyanın kötülük güçleri tanımlanır. Arkeologlara göre, İran'da Mitraizm özelliklerine sahip birçok kaya tapınağı bulunuyor. Bu doğal kaya tapınaklarından çoğu İran'ın kuzeybatı kesiminde yer almaktadırlar. Bu çalışmanın ağırlık merkezi, İran'ın kuzeybatısındaki Mitraizm kaya tapınaklarından biridir. Bu tapınak, farklı kültürel izlenimler arasında bir kesit noktasında yer almaktadır. Araştırmanın amaçlarına ulaşmak için çalışma üç aşamadan oluşmaktadır. İlk aşamada, odak noktası Mithra ve Mithraizm'in İran'daki ve antik çağda kökenleri ve diğer kültürlerle etkileşimi üzerindedir. Daha sonra ikinci aşamada, Mitraizm tapınaklarının dünyadaki yayılmasına göre, ortak mimari karakterler ve unsurların bulmasına çalışılacaktır. Son olarak, çalışma, yapısal özellikleri araştırmak, diğer tapınak ile benzerlikler bulmak ve bu karakterleri değerlendirmek için İran’ın kuzeybatısındaki Mehr Kaya Tapınağının incelemesidir