The TÜRKISTAN BÖLGESININ İSLAMLAŞMA SÜRECI: İLK MÜSLÜMAN FETIHLERI
Özet Görüntüleme: 77
/ 
PDF İndirme: 72
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.10704414%20%20Anahtar Kelimeler:
Anahtar kelime: Türkistan, İslam, Fetih, Oryantalist, Hakimiyet, Sefer.Özet
Türkistan Bölgesi'nin Müslümanlar tarafından fetihleri, İslam'ın yayılması ve bu bölgedeki siyasi, kültürel ve dini değişimlerin önemli bir parçasını oluşturmuştur. İslam'ın bölgeye yayılması, 7. ve 8. yüzyıllarda gerçekleşen Arap fetihleriyle başlamıştır. Özellikle Emevi ve Abbâsî halifelikleri döneminde, Arap orduları Türkistan'ı fethetmiş ve İslam'ı bu topraklara getirmiştir. Türklerle Müslümanlar arasında tarih boyunca çeşitli savaşlar yaşanmıştır, ancak bu savaşlar genellikle dinî aidiyetten ziyade siyasi veya etnik nedenlerden kaynaklanmıştır. Türkistan Bölgesi'nin İslamlaşması yolundaki Arap ordularının bölgeye yönelik seferleri Türkistan'ın çeşitli bölgelerini İslam egemenliği altına alınmış ve bu seferler, bölgenin siyasi ve dini yapısını derinden etkilemiş ve Türkistan'ın İslam medeniyetinin bir parçası haline gelmesine katkıda bulunmuştur. Bu makalede Türkistan bölgesinde İslam adı altında düzenlenen ilk fetih seferleri yeni bir perspektiften değerlendirilecektir. Makalede literatür incelemesi, belge analizi ve deskriptif yöntemler kullanılmıştır.
Referanslar
Kennedy, Hugh, The Great Arap Conquests: How the Spread of Islam Changed the World We Live In. (Philadelphia, PA: Da Capo Press, 2007).
Grum-Grjimailo G.E., Zapadnaya Mondoliya i Uryanhaiskii krai, t.2, (Leningrad 1926).
Bartold V.V. , Oçerk İstorii Semireçya, soç., (Мoskva 1963), 2:1;
Gumilyov L., Drevnie Turki, (Мoskva 1967).
Zekeriya Kitapçı, Türkistan'ın Araplar Tarafından Fethi, (İstanbul 2000).
Taberi, Ebü Ca'fer Muhammed b. Cerir, Tarih-i Taberi, ter. M.Faruk Gürtunca, (İstanbul 2007).
İrfan Aycan, “Haccâc b. Yûsuf b. el-Hakem es-Sekafî”, TDV İA (İstanbul. TDV yay., 1996).
İbnü’l-Esir, İslam Tarihi, El-Kamil Fi’t-Tarih Tercümesi, Çev; Abdülkerim Özaydın, Ahmet Ağırakça ve diğerleri, (İstanbul 1991)
İsmail Pırlanta, “Horasan Bölgesinin Fethi Meselesi”, CÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 1 (2011), 15:387-402
Câhiz, Amr b. Bahr, el-Beyân ve’t-Tebyîn, nşr. Abdüsselâm M. Harun, I-IV, (Kahire 1395 /1975).
İbn Kesîr, el-Bidaye ve'n-Nihaye (Büyük İslam Tarihi) çev. Mehmet Keskin, VII. Cilt 4.Bölüm, Ahnef b.Kays ve Horasan, (İstanbul: Çağrı Yayınları, 1994).
Bolşaya Sovetskaya Ensiklopediya, Toharistan, Gafurov B.G. Tadciki, Moskva 1972.
Grousset, Rene. The Empire of the Steppes- A History of Central Asia, (Rutgers, 1970), 71. ISBN 0-8135-0627-1.
Hamilton Alexander Roskeen Gibb, The Arap Conquests in Central Asia, (London: The Royal Asiatic Society, 1923).
İrfan Aycan, Ziyâd b. Ebîh, TDV İA, (İstanbul: TDV yay., 2013), 44:480-482,
Rtveladze E.V., Velikii şelkovıi put, (Tbilisi 1999).
Boʻriyev O., Temurilar davri manbalarida Çagoniyon, (Taşkent 2001).
Boʻriyev O., Chagoniyon tarixi, (Taşkent 2002).
Hotamov N.B., Dovudi D., Mulloçonov C., İsomatov M. Tarihi Halqi Toçik (Kitobi darsi) (Duşanbe 2011).
Edmund Bosworth. Čagānīān. Encyclopaedia Iranica (1990). Erişim tarihi:21.03.2020.
Ahmed Turan Yüksel, “Ubeydullāh b. Ziyâd”, TDV İA (İstanbul, TDV yay., 2012), 42:29-30.
Erkan Göksu, “Buhârâ Melikesi Kabac Hâtûn”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmalar Dergisi, 2011, 261-283.
en-Narşahî, İstoriya Buharı (Tarih-i Buhara), terc. Ş.S. Kamoliddin, E.G.Nekrasova, (Taşkent 2011).
Ahmed b.Yahya el-Belâzurî, Fütûhuİ-Büldân, terc. Mustafa Fayda, (İstanbul: Siyer Yayınları: 1. Baskı: 2013).
İbn A‘sem el-Kûfî, Kitâbü’l-Fütûḥ, nşr. Süheyl Zekkâr, (Beyrut 1412/1992). 2:26-31.
Hasan Kurt, “Saîd b. Osmân b. Affân”, TDV İA, (İstanbul, TDV yay., 2008), 35:572-573.
İbn Kuteybe, Kitabu' l-Maarif, ed. F. Wüstenfeld, (Göttingen, 1850).
Hamilton Alexander Roskeen Gibb, The Arap Conquests in Central Asia, çev. Hasan Kurt, (Londra 1923, Ankara: Çağlar yay., 2005).
Oçerki İstoirii İslamskoi Tsivilizatsii v 2-h tt. Pod.obş.red Y.M. Kobişanova, (Moskva: ROSSPEN 2008), 1:538.
Türkler, Cilt I, Editörler: Hasan Celal Güzel, Prof. Dr. Kemal Çiçek, Prof. Dr. Salim Koca, (Ankara: Yeni Türkiye Yay., 2014), 67.
Barthold V. Turkestan v epohu mongolskogo naşestviya (Moğol istilası döneminde Türkistan), Soçinenie: 9 cilt, (Moskva: İzd-vo Vostoçnoi literaturı İ.P. Petruşevski 1963).
Lee Hi Su, Orta Asya İslamlaşma Araştırması, Etnik Bilimsel Araştırması 4 Bölüm, (Seul, 2000).
Daekeun Kang, “Orta Asya’da Radikal İslam Hareketleri ve Terörizm” (Yüksek Lisans Tezi, Atılım Üniversitesi, Ankara, 2010).
Halil Sahillioğlu, “Dirhem”, TDV İA (İstanbul: TDV yay., 1994), 9:368-371.
Osman Aydınlı, Semerkant, TDV İA (İstanbul: TDV yay., 2009), 36:481-484.
Jeffery, Arthur. “Bîrûnî’nin Karşılaştırmalı Dinler Tarihine Katkısı”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 2 (2010), 19:324.
Tarih II, Orta Zamanlar, (İstanbul: Devlet Matbaası, 1931).
Nicolae Jorga, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, (İstanbul: Yeditepe yayınları, 2005).
Günay Tümer “Beyruni'ye Armağan” Beyruni'nin Karşılaştırmalı Dinler Tarihi Çalışmaları (Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1974).
Mücahit Yüksel, “Süleyman b. Abdülmelik Dönemine İlişkin Bazı Tespitler”, Mütefekkir, Aksaray Üniv., İslami İlimler Dergisi, sayı 6/Aralık (2016), 3:434.
Halîfe b. Hayyât, Ebû Amr, Tarihu Halîfe b. Hayyât, 2. Baskı, thk: Ekrem Ziya el-Umerî, (Dımaşk: Dâru’l Kalem, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1397).
Fatma Odabaşı, “Yezîd b. Mühelleb”, TDV İA (İstanbul: TDV yay., 2013), 43:522-523.
İslam Tarihi ve Medeniyeti 3 - Emeviler, (İstanbul: Siyer yay., 2018).
el-Belâzurî, Fütûhuİ-Büldân, terc. Mustafa Fayda, (İstanbul: Siyer yay.,: 1.Baskı: 2013).
Pritsak O., Der Untergang des Reiches des Oguzischen Yabgu, Fuat Köprülü Armağanı, kısalt. Pritsak, Oğuz. (İstanbul 1953).
Tahsin Banguoğlu, Kaşgari’den Notlar: Oğuslar ve Oğuzeli Üzerine1, Türk Dili Araştırmalar Yıllığı Belleteni, (İstanbul 1959).
Atalay, Besim. Divanü Lügati't-Türk, (Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 2006), 3:149-150.
https://ru.wikipedia.org/wiki/История_Центральной_Азии
Şirin Akiner, “Islam in Central Asia”, Encyclopedia of religion, Lindsay Jones, editor in chief, 2nd ed. (USA 2005), 4620.
Safiyyü’d-dîn Orun Koylaki, Nasabnama, haz. A.K.Muminov, Z.Z.Candarbek, (Türkistan: Mura 1992).
Mustafa Öz, “Muhammed b. Hanefiyye”, TDV İA (İstanbul: TDV yay., 2005), 30:537-539.
Dulat Turantegi, Isqaq Bap, (Almatı:1999), 46-47.
Sariev O., “Bolmısı bölek Babata”, Egemen Qazaqstan gazeti, erişim: 12.07.2019. https://egemen.kz/article/204459-bolmysy-bolek-babata
Nahide Bozkurt, “Nasr b.Seyyar”, TDV İA, (İstanbul: TDV yay., 2006), 22:415-416.
Zekeriya Kitapçı, Türkistan 'ın Araplar Tarafından Fethi, (İstanbul 2000).
Halit Ünal, Fetih, TDV İA (İstanbul: TDV yay., 1995), 12:466-467.
Muhammed Hamidullah “Hudeybiye Antlaşması” TDV İA (İstanbul: TDV yay., 1998), 18:297-299.
Dosay Kencetay, “Din Kudaylık İnstitut (Din, İlahi Bir Kurumdur)”, https://abai.kz/post/38762
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 NEW ERA INTERNATIONAL JOURNAL OF INTERDISCIPLINARY SOCIAL RESEARCHES
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
