TAASSUP VE ROMANTİZM KAVRAMLARININ MEZHEP TARAFTARLIĞINDAKİ YERİ
Özet Görüntüleme: 0
/ 
PDF İndirme: 0
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.14007729Anahtar Kelimeler:
Taassup, Romantizm, İslam Mezhepleri,Özet
Bu makale, İslam mezheplerinin oluşum sürecinde taassup ve romantizmin etkilerini ele almaktadır. Mezhepler, farklı algı ve anlayışların bir araya gelmesiyle ortaya çıkmış doğal yapılar olarak kabul edilirken, bu yapılar arasındaki fikirsel ayrılıklar bazen çatışma ve ötekileştirme ile sonuçlanmıştır. Mezheplerin zengin bir düşünce mirası üretmesi beklenirken, taassup yüzünden bu mirasın nefret ve düşmanlığa dönüşmesi eleştirilmiştir. Çalışmanın ilk bölümünde mezhep, fırka, taassup-taklit ve taassup-romantizm kavramları derinlemesine incelenmiş; ikinci bölümde ise mezhep taassubunun tarihsel örnekler ışığında toplumsal etkileri analiz edilmiştir. Bu makale, mezheplerin beşerî bir oluşum olarak anlaşılmasını sağlamak ve taassubun toplumsal ve dini yapılar üzerindeki yıkıcı sonuçlarını açığa çıkarmak amacıyla kaleme alınmıştır.Referanslar
Abdulcelil CANDAN, KUR'AN'I YANLIŞ ANLAMADA TAASSUB FAKTÖRÜ.
Abdülhamid Ebu Süleyman, Müslüman Aklın Krizi, çev. Yasemin Savur (İstanbul: Mahya Yayıncılık, 2012), 38.
Ahmed b. Hanbel, Kitabü’s-sünne, s. 88. Ayrıca Mürcie en tehlikeli hatta Ezarika’dan bile daha tehlikeli dini grup olarak görülmektedir (Bkz. Sünne, s. 84).
Ahmed b. Hanbel, Sünne, s. 93.
Ahmet Akbulut, Sahabe Devri Hadiselerinin Kelami Problemlere Etkileri, (İstanbul: Birleşik Yayınları, 1992), 90-127.
Ahmet Keleş, 73 Fırka Hadisi Üzerine Bir İnceleme Marife yıl 3 sayı 3 Kış 2005 25-45.
Akoğlu, ‚Mihne Hadiseleri ve Mu’tezile’nin Tarihi Seyrine Etkisi‛, 120-121
Asıl adı Abdullah olan ibn Sebe, “İslam dünyasında ilk fitnenin ve Şiiliğin ortaya çıkışında önemli rol oynadığı ileri sürülen kimsedir” Ethem Ruhi Fığlalı, “Abdullah b. Sebe” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (Ankara: TDV Yayınları, 1988), DİA, 1: 133-134.
Aydın, 2001, 91.
Bağdâdî, 1987, 241.
Bağdâdî, Abdulkahir, Mezhepler Arasındaki Farklar, çev.: Ethem Ruhi Fığlalı, TDV, Ankara 2011, s. 19.
Bağdâdî, el-Fark beyne’l-fırak, 34.
Bağdâdî, el-Fark, s. 198.
Bağdâdî, Mezhepler Arasındaki Farklar, s. 20, 229, 237.
Bağdâdî, Mezhepler Arasındaki Farklar, s. 219.
Bağdâdî, Usûlu’d-dîn, s. 189; ayrıca daha geniş bilgi için bkz. Abdullâh Ahmed b. Hanbel, Kitâbu’s sunne, I/102-129, 384; II/385.
Bağdâdî, Usûlu’d-dîn, s. 340-342.
Bakıllânî, el-İnsâf, 105-106.
Bakıllânî, el-İnsâf, 87-100.
Bâkıllânî, Kitabu Temhidü’l-evail, s. 444-447. Kalaycı, Mehmet, Tarihsel Süreçte Eşarilik Maturidilik İlişkisi, Ankara Okulu Yayınları, Ankara 2013, s. 254.
Bâkıllânî, Kitabu Temhidü’l-evail, s. 471.
Bedrî, el-İslâm, s. 177-178.İmam Mâtürîdî ve Mâtürîdîlik, nşr. Sönmez Kutlu (Ankara: Otto Yayınları, 2016), 374-378.
Bekir Topaloğlu- İlyas Çelebi, Kelam Terimleri Sözlüğü (İstanbul: İSAM Yayınları, 2010), 215.
Bekir Topaloğlu- Kelam Terimleri Sözlüğü (İstanbul: İSAM Yayınları, 2010), 215.
Cürcânî, Tarifat, s. 64 BAHAR 1.Baskı, İstanbul, Nisan 1997
Çalışkan, Necmettin- Okşar, Yusuf. “Hâricîlik Anlayışının Kökenleri ve Günümüzdeki Yansımaları”. Bülent Ecevit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7/1 (2020), 99-124.
Çelenk, 2014, 15, 16, 20, 25.
DİB Yayınları), 33.
Diyanet İşleri Meali (yeni) (Ahzab: 33/ 66-67)-kuranmeali.com
Diyanet İşleri Meali (yeni) (Âli İmrân: 3/103)-kuranmeali.com
Diyanet İşleri Meali (yeni) (Âli İmrân: 3/105)-kuranmeali.com
Diyanet İşleri Meali (yeni) (En'âm: 6/159)-kuranmeali.com
Diyanet İşleri Meali (yeni) (Mu’minûn:23/53)-kuranmeali.com
Diyanet İşleri Meali (yeni) (Şûrâ: 42/13) -kuranmeali.com
Ebu Hanife, el-Fıkhu’l-ebsat, s. 57.
Ebu Hanife, el-Vasiyyet, s. 89; el-Eş ‘arî, el-İbâne, s. s.47; Ali el-Kâri, a.g.e., s. 95.
el-Bağdâdî, Abdulkahir, Mezhepler Arasındaki Farklar, çev.: Ethem Ruhi Fığlalı, TDV, Ankara 2011, s. 19.
el-Bağdâdî, Mezhepler Arasındaki Farklar, s. 14, 179.
el-Beyhî, Keşfu’l-esrar ve hetkü’l-estar li Ebî Bekr el-Bâkıllânî dirase ve tahkik, s. 229.
el-Beyhî, Keşfu’l-esrar ve hetkü’l-estar li Ebî Bekr el-Bâkıllânî dirase ve tahkik, s. 416-418.
el-Eş ‘arî, el-İbâne, s. 39,79.
el-Eş ‘arî, el-İbâne, s.182.
el-Eş’arî, el-İbâne, s. 181; el-Bağdâdî, Ebu Mansur Abdülkâhir b. Tahir, Usûli’d-dîn, Matbaatu’t-Devlet, İstanbul, 1928, s.143.
en-Nesefî, Kitabu’t-temhid, s.178-179.
Esen, M. "Tekfir Söyleminin Dinî ve İdeolojik Boyutları". Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 52 (2011 ): 97-110
Eş ‘arî, Fî istihsâni’l-havz, 88, 95-96.
Eş’ârî, Ebû’l-Hasan Alî b. İsmâ’îl, el-İbâne, Medine 1975, s. 7-8.
eş-Şehristânî, a.g.e., s. 83.
Evkuran, Sünni Paradigmayı Anlamak, 78.
Gazali, 1993: I/805, III/79.
Gazzali, 1998: 60-62.
Gazzâlî, Faysalü’t-tefrika, 29.
Göktepe, M. (2020). ROMANTİZM SANAT AKIMI VE SANATÇILARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME. Journal of Arts, 3 (1) , 45-66 . DOI: 10.31566/arts.3.005.
Hasan ONAT İslam Ortak Paydası ve Mezhep Gerçeği İlahiyat Akademi sayı 5, 2017, s. 11-36.
Hasan Onat ve Sönmez Kutlu, İslam Mezhepleri Tarihi, 3. Baskı, Ankara, Grafiker Yayınları, 2014, s.42.
Hasan Onat, “Kimlik-Teoloji ilişkisi Bağlamında Alevîlik-Baktaşîlikle İlgili Kimlik Tartışmaları Üzerine”, Alevilik – Bektaşilik Araştırmaları Dergisi, 1 (2009), s. 20.
Hatîb, Târih, XIII, 395, 396.
Hatîb, Târih, XIII, 397.
Hatîb, Târih, XIII, 406.
Hatîb, Târih, XIII, 407.
Hatîb, Târih, XIII, 418.
https://islamansiklopedisi.org.tr/muiz-b-badis
https://islamansiklopedisi.org.tr/tekfir
İbn Haldun, Mukaddime, haz.: Süleyman Uludağ, Dergâh Yayınları, İstanbul 2016, s. 182.
Ibn Mâce, “Fiten”, 7. M. Rahmi Telkenaroğlu: İctihaddan Taklide Evrilmenin En Ağır Bedeli: Mezhep Taassubu.
İbn Mâce, Sünen. tahk.: M Fuad Abdulbakî, Beyrut 1975,c.II, s. 1322.
İbn Receb, 1425/2005, I: 306.
İbnü’l- ‘Arabî, 2003/1424, I: 411.
İğde, Siyasi-İtikadi Bir Mezhep Olarak Hanbelîliğin Teşekkül Süreci, 168-170.
İmam Mâtürîdî ve Mâtürîdîlik, nşr. Sönmez Kutlu (Ankara: Otto Yayınları, 2016), 374-378.
İzmirli, ‚Cüveynî‛, 11.
İbn Haldun, Mukaddime I, Zakir Kadiri Ugan (çev.), İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1968, s. 329.
İbn Haldun, Mukaddime I, Zakir Kadiri Ugan (çev.), İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1968, s. 352.
İbrahim Canan, Kütüb-i Sitte Tercüme ve Şerhi, 1/193-194).
İhsan Arslan, Ahmed b. Hanbel’in Siyasî Otorite Karşısındaki Tavrı, Marife, Kış 2012, ss.69-88.
İlyas Üzüm, “Mezhep”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (Ankara: TDV Yayınları, 2004), 29/526.
İsra, 50/84.
Kalaycı, Tarihsel Süreçte Eşarilik-Maturidilik İlişkisi.
Karaağaç, Hilmi. "EHL-İ SÜNNET’E GÖRE TEKFİR PROBLEMATİĞİ". Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 0 / 40 (Aralık 2013): 163-186.
Kılavuz, İman Küfür Sınırı, 243.
Koçyiğit, Hadisçiler ile Kelâmcılar Arasındaki Tartışmalar, 255.
Kur’ân Yolu, c. III, s. 516.
M. Rahmi Telkenaroğlu: İctihaddan Taklide Evrilmenin En Ağır Bedeli: Mezhep Taassubu “İslam Dünyasında iki ayrı dalga halinde yaşanan Moğol istilasının ilki 616/1219’larda Cengiz Han tarafından Harzemşahlara karşı gerçekleştirilen saldırı harekâtı idi. İkincisi 654/1256’da Cengiz Han’ın büyük oğlu Hülâgü Han’ın, Abbâsî Hânedanlığı, Alamut ve Kuhistan İsmailîlerini ortadan kaldırmak için gerçekleştirdiği saldırıdır (Bk. Abduşşekur, 1991, III: 2-17)”
M. Rahmi Telkenaroğlu: İctihaddan Taklide Evrilmenin En Ağır Bedeli: Mezhep Taassubu, 8-32.
M. Rahmi Telkenaroğlu: İctihaddan Taklide Evrilmenin En Ağır Bedeli: Mezhep Taassubu, 40-56.
M. Rahmi Telkenaroğlu: İctihaddan Taklide Evrilmenin En Ağır Bedeli: Mezhep Taassubu, 8-32, Ömer Râcih, 2016, 26.
M. Rahmi Telkenaroğlu: İctihaddan Taklide Evrilmenin En Ağır Bedeli: Mezhep Taassubu, 8-32.
M. Zeki İşcan, Osmanlı Tarih Deyimleri, MEB, İst, 1993, II/936; Mustafa Çağrıcı, “Taassub”, DİA, XXXIX, s. 285-286.
Makdisî, 1411/1991, 236.
Mehmet Ali Büyükkara mezhepçiliği şöyle tanımlamaktadır: “Bir din içindeki bir mezhebin mensuplarının veya o dinin farklı bir yorumunun takipçilerinin, kendi aralarında güçlü bir dayanışma oluşturarak kendilerinden olmayan müminleri sapkın ilan etmeleri, daha önemlisi, bununla da kalmayarak sosyal, siyasal, kültürel ve hatta gündelik meselelerde onlara ayrımcılık uygulamalarıdır” (Büyükkara, 2017, 5).
Mehmet Ali BÜYÜKKARA, “Mezhep ve Mezhepçilik”, İlahiyat Akademi, sayı: 5, 2017, s. 1-10.
Mehmet Ali BÜYÜKKARA, “Mezhep ve Mezhepçilik”, İlahiyat Akademi, sayı: 5, 2017, s. 1-10.
Mehmet Ali BÜYÜKKARA, “Mezhep ve Mezhepçilik”, İlahiyat Akademi, sayı: 5, 2017, s. 1-10.
Mehmet Ali BÜYÜKKARA, “Mezhep ve Mezhepçilik”, İlahiyat Akademi, sayı: 5, 2017, s. 1-10.
Mehmet Doğan, Büyük Türkçe Sözlük, 11. Baskı, (İstanbul, İz Yayıncılık, 2011), 770.
Mehmet Evkuran, “Çağdaş İslam Düşüncesinde “Mezhep” Krizi: Mezheplerin Dinsel/Teolojik Meşruiyeti ve Sosyolojik Anlamı Üzerine”, Kelam Araştırmaları Dergisi, 2015, XIII, S. 2, s. 617-618.
Mehmet EVKURAN, ÇAĞDAŞ İSLAM DÜŞÜNCESİNDE “MEZHEP” KRİZİ: MEZHEPLERİN DİNSEL/TEOLOJİK MEŞRUİYETİ VE SOSYOLOJİK ANLAMI ÜZERİNE, Kelam Araştırmaları Dergisi Cilt: 13, Sayı: 2, 2015 Sayfa: 615-633 Eş’ari, İlk Dönem İslam Mezhepleri, çev. Mehmet Dalkılıç, Ömer Aydın, İstanbul, 2005, s. 27.
Mehmet ÖDEMİŞ, KULLANIŞLI BİR TEOLOJİK SİLAH OLARAK TEKFİR -MEZHEBÎ İZDÜŞÜM, SİİRT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSi s.101-127.
Mehmet Zeki İşcan, “Taassuba Dayalı Din Anlayışı Karşısında Ebu Hanife Örneği”, Ekev Akademi Dergisi, 2004, VIII, S: 20, s. 59-78.
Mevlüt Özler, islam Düşüncesinde 73 Fırka Kavramı, İstanbul 1996.
Mustafa Öztürk, Kur’an ve Aşırı Yorum (Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2014), 471.
Mustafa Yüce, ‚Hâris el-Muhâsibî’ye Göre Haberî Sıfatlar‛, Kelam Araştırmaları, 12/2 (2014): 287-290, 274-294.
Mihne hadisesine yol açan siyasal ve sosyal faktörlerle ilgili değerlendirmeler için bkz. Yücesoy, ‚Mihne‛, 26-28.
Ocak, Sümeyra-Doğanay, Aziz. “İslam Mimarîsinde Mezhep Etkisi: Fas Câmileri Örneği”. İstem, 17/33 (2019): 89-109. https://doi.org/10.31591/istem.524415.
Onat, Hasan. "İslam Ortak Paydası ve Mezhep Gerçeği / 5 (Temmuz 2017): 11-36.
Özaydın, 2002, XXVI: 555.
Öztürk, Kur’an ve Aşırı Yorum, 475.
Ramazan Altıntaş, “İslâm Düşüncesinde Tevhid ve Tefrika”, Cumhuriyet Üni.
İlahiyat Fak. Dergisi, Sivas 1996, sy. I, s. 112-113.
Sami Turan Erel, ‚Ebu’l-Hasan el-Eş‘arî’nin el-Hass ale’l-Bahs Adlı Risalesinde Selefiyye’nin Eleştirilerine Verdiği Cevaplar ve Bu Risalede Ortaya Koyduğu Kelam Yöntemi‛, Uluslararası İmam Eş‘arî ve Eş‘arîlik Sempozyumu Bildirileri, ed. Cemalettin Erdemci ve Fadıl Ayğan, Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 21-23 Eylül 2014, 167, 169-170; Keskin, İmam Eş‘arî ve Eş’arilik, 158.
Sübkî, 1413, I: 343, II: 71.
Şerafettin Gölcük, Kelam Tarihi, İstanbul 1998, s. 168.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 NEW ERA INTERNATIONAL JOURNAL OF INTERDISCIPLINARY SOCIAL RESEARCHES
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
