MEHMET ÂKİF ERSOY VE KUR’ÂN’A DÖNÜŞ PROJESİ

Özet

1639’da Karlofça anlaşmasıyla duraklamaya başlayan Osmanlı İmparatorluğu, 1774’te Küçük Kaynarca anlaşmasıyla da gerilemeye başlamış özellikle batıda ortaya çıkan aydınlanma felsefesi, sanayi inkılabı ve milliyetçilik akımları karşısında kendini geliştirememiş, bilim ve sanayide batı karşısında hezimete uğramıştır. 19. yüzyılın sonu ve 20 yüzyılın başına gelince de batıdaki bu gelişmelerin gerisinde kaldığı için altı yüz yıllık imparatorluk yıkılmayla karşı karşıya kalmıştır. Bu dönemde Müslümanların içinde bulunduğu kötü gidişattan, özellikle batı karşısında geri kalan toplumun bu durumdan kurtulmalarını hedefleyen bir takım düşünce akımlarının sahne aldığı görülmektedir. Bu akımlardan biri de Kur’ân’a dönüş ile İslam toplumunun tekrar dirilişe geçeceğine inanan, “Sırat-ı Müstakim”, “Sebilürreşat, “Mekatip” ve “İslam” gibi dergilerin etrafında toplanan simaların oluşturduğu İslamcılık akımıdır. Bu akımın en önemli simalarından biri de bir baytar hekim olan, aynı zamanda bir alim, düşünür ve şair olan Âkif’tir. Mehmet Âkif, Osmanlı İmparatorluğunun yıkılışına zemin hazırlayan hastalıklara işaret etmiş ve Müslüman toplumun Kur’ân ışığında bu kötü gidişattan kurtulmalarını sağlayacak reçeteler sunmaya çalışmıştır. Mehmet Âkif gerek şiirlerinde gerekse vaaz ve nasihatlerinde Kur’ân’a vurgu yaparak toplumun Kur’ân’a ve dine yaklaşımındaki sakat anlayışlarını sorgulamış, Müslümanların içinde bulunduğu kötü durumdan kurtulmalarının Kur’ân’a dönüş ile mümkün olacağını dile getirmiştir. Bu çalışmada bir Kur’ân şairi olan Âkif’in batmakta olan bir toplumun aydınlık istikbalinin ve istiklalinin kendisiyle mümkün olacağına inandığı Kur’ân’a dönüş düşüncesi üzerinde durulacaktır.