THE DARK SIDE OF TURKISH PAINTING

Özet

Karanlık olgusu, insanlığın varoluşundan bu yana yaşamın temel unsurlarından biri olarak kabul edilmiş ve tarih boyunca pek çok sanat dalında kendine yer bulmuştur. İnsan ruhunun derinliklerinde gizlenen korkular, kaygılar ve bilinmeyene duyulan merak, karanlık temalarının sanatçılar üzerinde derin bir etki yaratmasına neden olmuştur. Özellikle Romantizm ile Realizm dönemleri arasında ortaya çıkan bu etkiler, batı toplumunda Karanlık Romantizm akımının temelini şekillendiren unsurlar olarak karşımıza çıkar. Bu bağlamda sanatçılar, duygusal ve eleştirel bir yaklaşımla içinde bulundukları çağın karanlık yönlerini fantastik, ürpertici ve gerçekçi betimlemelerle eserlerine yansıtmışlardır. Karanlık Romantizm, ilk olarak 19. yüzyılın başlarında Avrupa’da edebiyat ve müzik alanlarında kendini göstermiştir. Diğer sanat alanlarına karşın resim sanatında bu akım 2013 yılında Fransa’da açılan bir sergi ile biraz daha geç bir dönemde ortaya çıkarılmıştır. Özellikle Francisco Goya, Eugène Delacroix ve Caspar David Friedrich gibi sanatçılar, bu temaların öncülerinden olmuştur. Resimlerde sıklıkla rüyalardan ilham alan korkutucu imgeler, şeytanlar, fantastik yaratıklar, ölüm temaları ve kıyamet sahneleri işlenmiştir. Sergide Karanlık Romantizm kendi içinde birçok alt alana ayrılmış ve sanatçıların karanlığa bakış açıları vurgulanmıştır. Avrupa'daki bu karanlık sanatsal eğilim, Türk resim sanatında da görülmekte fakat daha farklı ele alındığı anlaşılmaktadır. Türk sanatında karanlık temaların ortaya çıkışında tarihsel harpler, toplumsal tranvamalar, salgın hastalıklar, halk anlatıları ve efsanevi hikâyelerin önemli bir zemin oluşturduğu görülmektedir. Dini unsurlar ve mistik öğeler ile başlayan Türk resminin karanlığı ilerleyen süreçlerde toplumun yaşadığı karanlık unsurlara dönüşmüştür. Bu bağlamda Muhammed Mehmet Siyahkalem, Hüseyin Avni Lifij, Aydın Ayan gibi önemli birçok Türk sanatçının eserleri ele alınmıştır. Tarihsel araştırma tekniği kullanılarak yazılan bu araştırmada, sonuç olarak Türk ressamların eserlerindeki karanlık temalar kronolojik olarak incelenmiş ve Avrupa Karanlık Romantizm sanatçılarının ortaya çıkardıkları eserler ile benzerlikler ele alınmıştır.